BORSA TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ
A Tipi Yatırım Fonu/ Ortaklığı
A Type Mutual Fund/Investment Trust
Fon içtüzüklerinde / esas sözleşmelerinde asgari sınırları belirtilmek kaydıyla, portföy değerinin en az % 25'ini devamlı olarak mevzuata göre özelleştirme kapsamına alınan kamu iktisadi teşebbüsleri dahil Türkiye'de kurulmuş ortaklıkların hisse senetlerine yatırmış fonlar/ ortaklıklar A tipi fon/ortaklık olarak adlandırılır.
Acenta
Agent
Acentalık sözleşmesi çerçevesinde, faaliyet gösterdikleri mahalde, sadece sermaye piyasası araçlarına ilişkin alım ve satım emirlerinin aracı kuruma iletilmesine ve gerçekleşen emirlerin tasfiyesine aracılık eden gerçek kişi veya ticaret şirketleridir.
Short Selling
Sahip olunmayan menkul kıymetlerin ödünç alınmak sureti ile satılmasıdır. Short Position
Vadeli işlem piyasalarında alınmış ve henüz kapatılmamış pozisyonara denir. Common Stock
Şirket ana sözleşmesinde aksine bir hüküm bulunmayan ve sahiplerine eşit haklar sağlayan hisse senedidir.
Weighted Average Price
Bir sonraki seansa ait baz fiyatın hesaplanmasına esas teşkil eden hisse senedinin miktar ağırlıklı ve küsüratsız fiyatıdır.
Intermediation For Trading in Securities
Daha önce ihraç edilmiş sermaye piyasası araçlarının aracılık sıfatıyla ve ticari amaçla alım satımını ifade eder.
Joint Stock Corporation
Bir ünvana sahip, en az 5 ortakça, ana sözleşmesinde yazılı konularda faaliyette bulunmak üzere kurulmuş olan ve esas sermayesi muayyen (belli) paylara bölünmüş olan sermaye şirketleridir.
Cash-call for the unpaid portion of capital
Pay bedelinin taksitle ödenmesinin sözkonusu olduğu durumlarda, ortaklık yönetim kurulu tarafından ortaklara yapılan çağrıya denir.
Açığa Satış
Açık Pozisyon
Adi Hisse Senedi
Ağırlıklı
Ortalama Fiyat
Alım Satıma Aracılık
Anonim Şirket
Apel
Aracı Kuruluş
Financial Intermediary (Institution)
Sermaye piyasası faaliyetlerinde bulunmak üzere Kurulu'nca yetkili kılınmış bankalar ve aracı kurumlardır.
Sermaye Piyasası
Aracı Kurum
Brokerage House
Sermaye piyasası faaliyetinde bulunmak üzere Sermaye Piyasası Kurulu tarafından aracılık yetkisi verilmiş anonim ortaklıklardır.
Aracılık
Financial Intermediation
Sermaye piyasası araçlarının, yetkili aracı kuruluşlar tarafından, kendi nam ve hesabına, başkası nam ve hesabına, kendi namına ve başkası hesabına alım satımıdır.
Aracılık Yüklenimi
Underwriting
Halka arz edilecek sermaye piyasası araçlarının tamamının satılacağının aracı
kuruluş veya kuruluşlar tarafından ihraçcı şirkete taahhüt edilmesidir. İki türlü olur: bakiyeyi yüklenim veya tümünü yüklenim.
Arbitraj
Arbitrage
Fiyat farklarından yararlanmak amacıyla para, kıymetli maden, tahvil ve hisse senedi alıp satma işlemidir.
Ayı Piyasası
Bear Market
Gelecek hakkında karamsarlığın ve fiyatların düşeceği beklentisinin hakim olduğu piyasalardır. Bu piyasalarda kişiler ellerindeki hisse senetlerini gelecekte daha düşük fiyattan satın alabilecekleri düşüncesi ile satarlar.
Bağımsız Dış
Denetim
Independent External Auditing
Ortaklıkların ve sermaye piyasası kurumlarının kamuya açıklanacak veya
Kurulca istenecek mali tablolarının, genel kabul görmüş muhasebe kavram ilke ve standartlarına uygunluğu ile bilgilerin doğruluğunun ve gerçeği dürüst bir biçimde yansıtıp yansıtmadığının, denetçiler tarafından denetim ilke ve kurallarına göre, defter, kayıt ve belgeler üzerinden incelenmesini ve tespit edilen sonuçların rapora bağlanmasını ifade eder.
Bağlı Ortaklık Affiliate Company, Subsidiary
İşletmenin doğrudan veya dolaylı olarak en az % 50 oranında oy hakkına veya en az bu oranda yönetim çoğunluğunu seçme hakkına sahip olduğu iştiraklerdir.
Bakiyeyi Stand-by Underwriting
Yüklenim Sermaye piyasası araçlarının, aracı kuruluşlarca halka arz yoluyla satışında,
satılmayan kısmın tamamının, bedeli satış süresi sonunda tam ve nakden ödenerek satın alınacağının satışı yapana karşı taahhüt edilmesini ifade eder.
Banka Bonoları
Bank Bills
Kalkınma ve Yatırım Bankalarının borçlu sıfatıyla düzenleyip, ihraç ettikleri emre veya hamiline yazılı bir sermaye piyasası aracıdır.
Banka Garantili Bonolar
Bank Guaranteed Bills
Kalkınma ve Yatırım Bankalarından kredi kullanan ortaklıkların, bu kredilerin teminatı olarak borçlu sıfatıyla düzenleyip, alacaklı bankaya verdikleri emre muharrer senetlerden, bu krediyi kullandırmış olan bankaca kendi garantisi altında ihraç edilen bir sermaye piyasası aracıdır.
Base Price
Bir hisse senedinin seans içinde işlem görebileceği üst ve alt fiyat limitlerinin ve fiyat adımlarının belirlenmesine esas teşkil eden fiyattır.
Baz Fiyat
Başlangıç Sermayesi
Başlangıç Teminatı
Bedelli
Sermaye Artırımı
Initial Capital
Kayıtlı sermaye sistemine çıkarılmış sermayeleridir.
tabi ortaklıkların sahip olmaları zorunlu asgari
Initial Margin
Vadeli işlem sözleşmesinde uzun veya kısa pozisyon açarken yatırması gereken teminattır.
pozisyonalan yatırımcının
Capital Increase Through Rights Issues
Şirketlerin sermaye artırımı karşılığında çıkardıkları hisse senetlerini nominal değerinden veya daha yüksek bir fiyattan satmak suretiyle gerçekleştirdikleri sermaye artırımlarına denir. Söz konusu hisse senetleri ortaklara satılabileceği gibi (rüchan hakkının kullandırılması), ortaklar dışındaki yatırımcılara da satılabilir. (rüchan haklarının kısıtlanması). Bedelli sermaye artırımına katılım bedeli belli bir süre ile sınırlıdır.
Capital Increase Through Bonus Issues
Anonim ortaklıkların, iç kaynaklarından yaptıkları sermaye artırımı karşılığı çıkardıkları hisse senetlerini bir bedel almaksızın ortaklarına dağıtarak gerçekleştirdikleri sermaye artırımlarıdır. Bedelsiz hisse senedi alma hakkı bir süre ile sınırlandırılamaz.
Bedelsiz Sermaye Artırımı
Birincil Piyasalar
Primary Market
Menkul kıymetleri ihraç eden şirketler ile tasarruf sahiplerinin doğrudan doğruya karşılaştıkları piyasalardır. Diğer bir anlatımla, menkul kıymetlerin ihraçcı kuruluşlarca tasarruf sahiplerine ilk kez satışa sunulduğu piyasalardır.
Block Sale
Emir miktarı şirketin ödenmiş/çıkarılmış sermayesinin % 10'unu aşan satış işlemidir.
Bull Market
Talebin arzdan daha çok olduğu ve borsada fiyatların tırmanışa geçtiği dönemi ifade eder.
Blok Satış
Boğa Piyasası
Borsa Stock Exchange Experts
Eksperleri Menkul kıymetlere ilişkin alım-satım emirlerinin ilgili iç yönetmelikte belirtilen
esaslara göre karşılaştırılması ile fiyatların teşekkülünü izleme ve alım satım işlemlerinin sonuçlandırılmasını sağlamakla yükümlü olan görevlilerdir.
Borsa Emirleri
Stock Exchange Orders
Müşteri emirleri, aracı kurum üye temsilcileri tarafından seans içinde borsa bilgisayar sistemine aktarıldığında borsa emrine dönüşür.
Stock Exchange Price
Borsada belirli kurallara göre işleyen organize pazarlarda işlem gören menkul kıymetlerin, borsadaki arz ve talep koşullarına göre oluşan fiyatıdır.
Exchange Transaction Fee
Borsa üyelerinin, Borsa'da gerçekleştirdiği işlem hacmine göre hesaplanarak Borsa'ya ödenen meblağ olup Borsa Yönetim Kurulu'nca belirlenir.
Stock Exchange Members
Sermaye Piyasası Kurulu'ndan yetki belgesi ve Borsa'dan üyelik belgesi almış aracı kuruluşlardır.
Regional Markets
Ulusal (Kot İçi) Pazar'da işlem görme koşullarını taşımayan ve Borsa Yönetim Kurulu'nca geçici veya sürekli olarak Ulusal Pazardan çıkarılmasına karar verilen şirketlerin hisse senetlerine likidite sağlamak, bu hisse senetlerinin fiyatlarının düzenli ve şeffaf bir piyasada, rekabet koşulları içinde oluşmasını temin etmek amacıyla kurulan pazardır.
Borsa Fiyatı
Borsa Payı
Borsa Üyeleri
Bölgesel Pazarlar (Kot Dışı Pazar)
Broker (Bkz. Üye Temsilcisi)
Çapraz İşlem
Borsamız mevzuatında Üye temsilcisi kavramı tanım "Üye Temsilcisi" maddesi altına alınmıştır.
kabul edilmiş olduğundan
Cross Trade
İşlemin alıcı ve satıcı tarafının aynı üye olması durumunu ifade eder. Bu şekilde işlem oluşturmaya yönelik emirler (Cross Orders), belirli kurallar dahilinde işlleme tabi olurlar.
Issued Capital
Kayıtlı sermaye sistemine tabi ortaklıkların satışı yapılmış hisse senetlerini temsil eden sermayeleridir.
Multiple Price Continuous Auction Method
Çok fiyat yöntemi; bir menkul değer için verilen alım satım emirlerinin fiyat ve zaman önceliği kurallarına uygun olarak teker teker karşılaştırılması sonucunda oluşan fiyatlarla alım satım işleminin gerçekleştirilmesidir.
Çıkarılmış Sermaye
Çok Fiyat-Sürekli Müzayede Sistemi
Defter Değeri
Book Value
İşletmenin aktif toplamından, borçlarının düşülmesi ile bulunan özvarlığının, çıkarılmış/ödenmiş hisse senedi sayısına bölünmesi ile bulunur.
Depo Sertifikası Depositary Receipt
Yerel bir saklama kuruluşunda depo edilen yabancı menkul kıymetleri temsilen çıkarılan ve bu menkul kıymetlerin verdiği hakları aynen sağlayan, bunlara özdeş, hamiline yazılı, nominal değeri temsil ettiği yabancı menkul kıymetin para birimi cinsinden ifade edilen sermaye piyasası aracıdır.
Devlet İç Borçlanma Senetleri
Devlet İç Borçlanma Senetleri Endeksleri
Government Debt Securities
Devletin cari yıl bütçe kanununa dayanarak, bütçe açıklarının finansmanı amacıyla çıkarmış olduğu borçlanma senetlerinin genel adıdır.
Government Debt Securities Indices
Bu tür menkul kıymetlere yatırım yapanlarının kıymetleri fiyat ve getirilerindeki gelişmeleri basit ve anlaşılabilir göstergeler yardımıyla izleyebilmelerini sağlamak amacıyla oluşturulmuşlardır. Ayrıca yatırımcıalrın sabit getirili menkul kıymetlere yaptıkları yatırımlar ile diğer yatırım seçenekleri arasında kolay karşılaştırma yapabilmelerini sağlar.
Circuit Breakers
Menkul kıymet borsalarında piyasanın belirlenen bir süre içerisinde, belirlenen bir seviyede düşüş göstermesi durumunda, hisse senedi ve vadeli endeks piyasalarında, alış ve satış emirlerindeki dengesizlik nedeniyle oluşabilecek aşırı düşüşlerin önlenebilmesi amacıyla, işlemlerin geçici olarak durdurulması uygulamasıdır.
Devre Kırıcılar
Dışarıda Yerleşik Kişi
Non- Resident
Türk Parasını Kıymetini Koruma mevzuatında tanımlanan dişarıda yerleşik kişidir.
Order Split
Girilen bir emrin, orijinal emrin fiyatına eşit ya da orijinal emrin fiyatından daha iyi fiyatlı yeni emirlere bölünmesidir. Emir bölünmesi gerçekleştirildiğinde, bölünen emirlerin toplam miktarının (toplam emir miktarının) ilk miktara eşit veya daha büyük olması zorunludur.
Order Improvement
Alış emirlerinde fiyatların yukarıya, satış emirlerinde aşağıya çekilerek fiyat önceliğinin değiştirilmesidir.
Premium on Issued Shares
Ortaklıkların hisse senetlerini nominal değerinin üzerinde bir fiyatla ihraç etmeleri sonucunda satış fiyatı ile nominal değer arasında oluşan farktır. Bu gelir, ortaklıklar için vergiden muaf bir gelir olup bilançolarının pasif bölümünde özkaynak kaleminde yer alır.
Emir Bölme
Emir
İyileştirilmesi Emisyon Primi
En İyi Gayret Aracılığı
Best Effort Underwriting
Halka arz edilecek sermaye piyasası araçlarının izahnamede gösterilen satış süresi içinde satılmasını, satılmayan kısmın ise ihraçcıya iadesini ifade eder.
Eurotahvil Eurobond
İ hracı yapan ülkenin kendi para birimi dışındaki bir döviz cinsinden ve uluslararası bir konsorsiyum aracılığı ile bir banka ve/veya sendikasyon tarafından birden fazla ülkede eşannlı olarak ihraç edien, genellikle hamiline kayıtlı tahvilerdir.
Fesih Abolition
Ortaklık faaliyetlerinin esas sözleşme şartlarına bağlı olarak ya da kanunlarda belirtilen şartlardan birinin gerçekleşmesi halinde sona erdirilmesidir. Sözkonusu durum gerçekleştiğinde Ortaklık hisse senetleri Borsa kotundan da çıkarılır.
Finansman Commercial Papers
Bonoları İhraçcıların borçlu sıfatı ile düzenleyip ihraç ettikleri emre veya hamiline yazılı
kısa vadeli sermaye piyasası aracıdır.
Fiyat Adımı Price Increments (tick)
Her hisse senedi fiyatı için bir defada gerçekleşebilecek en küçük fiyat değişimidir.
Fiyat Endeksleri Price Indices
Hisse senetlerinin fiyatlarındaki değişimleri dikkate alarak hesaplanan endekslerdir.
Fiyat Price Quotation
Kotasyonu Piyasa yapıcının görevli olduğu sermaye piyasası aracında seans sırasında Vermek ilan ettiği alış ve satış fiyatıdır.
Fiyat Marjı/Fiyat Aralığı
Price Range
Her hisse senedi için, seans içinde önerilebilecek en düşük ve en yüksek fiyatlar o hisse senedi için fiyat marjını oluşturur. Mevcut uygulamada bu limitler baz fiyatın % 10 altı ve üstüdür.
Price Priority
Hisse Senetleri Piyasası'nda daha düşük fiyatlı satım emirlerinin, daha yüksek fiyatlı satım emirlerinden; daha yüksek fiyatlı alım emirlerinin, daha düşük fiyatlı alım emirlerinden önce karşılanmasını ifade eder.
Forward Transactions
Anlaşılan miktar ve fiyattan belirli bir tarihte belli bir ürünün teslim edilerek karşılığının ödeneneceğinin iki tarafın bibirine taahhütte bulunmasıdır.
Futures Markets
Fiyat dışındaki şartları standartlaştırılmış bir vadeli (forward) sözleşmenin işlem gördüğü piyasalardır. Bu piyasalarda sözleşmeye konu teşkil eden ürün kontrat şartlarına uygun olarak ileri bir teslimat tarihinden alınıp satılmaktadır.
Fiyat Önceliği
Forward İşlemler
Futures Piyasaları
Gayrimenkul Sertifikaları
Real Estate Certificates
İhraçcıların bedelleri inşa edilecek veya edilmekte olan gayrimenkul projelerinin finansmanında kullanılmak üzere ihraç ettikleri, değerleri birbirine eşit, hamiline yazılı menkul kıymettir.
Real Estate Investment Trusts
Gayrimenkuller ve gayrimenkule dayalı sermaye piyasası araçlarından oluşan portföyü işleten ve gayrimenkule dayalı projelere yatırım yapan sermaye piyasası kurumlarıdır.
Revenue Sharing Certificates
Köprü, baraj, elektrik santralı, karayolu, demiryolu, telekomünikasyon sistemleri ile sivil kullanıma yönelik deniz ve hava limanları ile benzerlerinden, kamu kurum ve kuruluşlarına ait olanlarının gelirlerine, ortak olunması için çıkarılan senetlerdir.
General Finance Corporations
(Corresponding Special Purpose Vehicles in Securitization)
Alacakların temellükü ve bu alacaklar karşılık gösterilerek düzenlenen varlığa dayalı menkul kıymetlerin ihracı ve halka arzı amacıyla kurulan anonim ortaklıklardır.
Gayrimenkul Yatırım Ortaklıkları
Gelir Ortaklığı Senetleri
Genel Finans Ortaklıkları
Getiri Endeksleri
Return Indices
Hisse senetlerinin fiyatlarındaki değişimlerin yanı sıra şirketlerin ödedikleri kar paylarını da dikkate alarak hesaplanan endekslerdir.
Watchlist Companies Market
Hisse senetleri Borsa'da işlem gören şirketler ve/veya hisse senetleri işlemleri ile ilgili olarak olağan dışı durumların ortaya çıkması, hisse senetleri Borsa'da işlem gören şirketler tarafından kamunun zamanında, tam ve sürekli aydınlatılmasına ve mevcut düzenlemelere uyum konusuna gerekli özenin gösterilmemesi, yatırımcıların haklarının korunması ve kamu yararı gereği hisse senetlerinin Borsa kotundan ve/veya ilgili pazardan geçici ya da sürekli çıkarılması sonucunu doğurabilecek gelişmelerin oluşması nedeniyle şirketlerin izleme ve inceleme kapsamına alınması durumlarında, sürekli gözetim, denetim ve izleme ortamında, hisse senetlerinin likidite imkanını kesintiye uğramadan İMKB bünyesinde işlem görebileceği pazardır.
Publicly-Held Corporation
Hisse senetleri halka arz edilmiş olan veya halka arz edilmiş sayılan anonim ortaklıklardır.
Gözaltı Pazarı
Halka Açık
Anonim
Ortaklık
Halka Açıklık
Oranı
Free Float Rate
Halka açık hisselerin nominal değerleri toplamının, tüm hisselerin toplam nominal değerlerine oranını ifade eder.
Halka Arz Public Offering
Halka arz, sermaye piyasası araçlarının satın alınması için her türlü yoldan halka çağrıda bulunulmasını; halkın bir anonim ortaklığa katılmaya veya kurucu olmaya davet edilmesini; hisse senetlerinin borsalar veya diğer teşkilatlanmış piyasalarda devamlı işlem görmesini; halka açık anonim ortaklıkların sermaye artırımları dolayısıyla hisse senetlerinin satışını ifade eder.
Halka Arza Aracılık
Hazine Bonosu
Intermediation For Public Offering
Sermaye piyasası araçlarının halka arz yoluyla satışına aracılıktır.
Treasury Bill
Hazine tarafından vadesi bir yıldan kısa süreli olarak çıkarılan ve iskontolu olarak işlem gören borçlanma senetleridir.
Hedging
Nakit piyasada bulunulan bir pozisyondan oluşan risklerden diğer piyasalarda (futures, options vs.) pozisyon alarak korunmadır.
Stock
Anonim ortaklıklar tarafından çıkarılan ve anonim ortaklığın sermayesine belirli bir katılma payını temsil eden, yasal şekil şartlarına uygun olarak düzenlenmiş, kıymetli evraktır.
Services Index
Hizmetler sektöründe yer alan şirketlerin hisse senetlerinin fiyatlarındaki değişmeler dikkate alınarak hesaplanan hisse senetleri piyasası endeksidir.
Insider Trading
Sermaye piyasası araçlarının değerini etkileyebilecek, henüz kamuya açıklanmamış bilgileri kendisine veya üçüncü kişilere menfaat sağlamak amacı ile kullanarak, sermaye piyasasında işlem yapanlar arasında fırsat eşitliğini bozacak şekilde haksız yarar sağlamak veya bir zararı bertaraf etmektir.
Hedging
Hisse Senedi
Hizmetler Endeksi
İçerden Öğrenenlerin Ticareti
İflas
Bankruptcy
Şirketin borçlarını ödeyemez duruma düşmesi nedeniyle faaliyetlerinin erdirilmesidir.
sona
İhraç
Issue
Sermaye piyasası araçlarının ihraçcılar tarafından çıkarılıp, halka arz edilerek veya halka arz edilmeksizin satışıdır.
İhraçcı Issuer
Sermaye piyasası araçlarını ihraç eden anonim ortaklıklar, mevzuata göre özelleştirme kapsamına alınanlar dahil kamu iktisadi teşebbüsleri, mahalli idareler ile bunlarla ilgili özel mevzuatları uyarınca faaliyet gösteren kuruluş idare ve işletmelerdir.
İkincil Piyasalar Secondary Markets
Daha önce ihraç edilmiş sermaye piyasası araçlarının işlem gördüğü piyasalardır.
İlâve Kotasyon
Additional Listing
Hisse senetleri Borsa kotunda bulunan bir ortaklığın sermaye artırımı nedeniyle ihraç ettiği yeni hisse senetlerinin kotasyon işlemini ifade eder.
Initial Listing
Ortaklık hisse senetlerinin ilk kez Borsa kotuna alınmasını, ortaklığın borçluluğu temsil eden menkul kıymetlerinin Borsa kotuna alınmasını ifade eder.
Preferred Stock
Esas sözleşmede hüküm bulunmak kaydı ile, sahiplerine temettü ödemesi, rüçhan hakkı kullanımı, oy hakkı gibi konularda ayrıcalık tanıyan senetlerdir.
Dividend Right Certificates
Şirket genel kurulunun alacağı kararla bazı kimselere çeşitli hizmetler ve alacak karşılığı olarak kuruluştan sonra verilen ve sermaye payını temsil etmeyen hisse senetleridir.
Liasion Offices
Aracı kurumu ve aracı kurumun yetkili olduğu sermaye piyasası faaliyetlerinin tanıtımını yapmak amacı ile aracı kurumu temsil etmekle görevli hizmet birimleridir. İrtibat büroları sadece müşteri emirlerini aracı kuruma iletebilirler.
Trading Unit
Bir sermaye piyasası aracının, kendisi ya da katları ile işlem yapılabilecek asgari sayısını ya da değerini ifade eder. İşlem birimi olarak "lot" ibaresi kullanılır. (Bkz. Lot)
Traded Value
Tüm hisse senetleri için gerçekleşen işlemlerdeki her emrin içerdiği hisse senedi sayısı ile işlem fiyatının çarpılarak elde edilen yekünlerin toplanmasıdır.
İlk Kotasyon
İmtiyazlı Hisse Senedi
İntifa Senetleri
İrtibat Büroları
İşlem Birimi
İşlem Hacmi
İşlem Miktarı
Trading Volume
Bir piyasada, bir seansta ya da belli bir dönemde alınıp satılan (el değiştiren) menkul kıymet adedidir.
İştirak
Participation
Bir ortaklık ile işletme arasında, sözkonusu ortaklığın yönetimine ve ortaklık politikalarının belirlenmesine katılma anlamında devamlı bir bağ yaratan, doğrudan veya dolaylı sermaye ve yönetim ilişkisidir.
İtfa
Redemption
Tahvil ihraç planında belirlenen tarih ödenmesidir.
ve miktarlarda ana paranın geri
İzahname
Prospectus
Sermaye piyasası araçlarının ihracında ya da halka arzında ortaklıklarca halkı şirket ve hisse senetleri konularında bilgilendirmek amacıyla düzenlenmesi gereken belgedir.
Fill or Kill Orders
Fiyat ve miktarın girildiğiancak işlem kısmen veya tamamen gerçekleşmezse işlem görmeyen kısmın ekranda pasif olarak görünmeyerek sistem tarafından otomatik olarak iptal edildiği emir türüdür.
Public Disclosure
Sermaye piyasasının açıklık ve dürüstlük içinde işleyişini sağlamak, tasarruf sahipleri, ortaklar ve diğer ilgililerin zamanında bilgilendirilmesini temin etmek amacıyla, sermaye piyasası araçlarının değerini ve yatrımcıların yatırım kararlarını etkileyebilecek önemli olay ve gelişmelerin (özel durumların) kamuya açıklanmasıdır.
Closing Price
Bir seansta Borsa kaydına alınan (tescil edilen) en son işlemin fiyatıdır.
Profit and Loss Sharing Certificate
Ortaklıkların, kar ve zarara ortak olmak üzere iştigal sahalarına giren tüm faaliyetlerin gerektirdiği finansman ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla ihraç veya halka arz edebilecekleri bir tür sermaye piyasası aracıdır.
Publicly Offered Dividend Right Certificates
Nakit karşılığı satılmak üzere, ortaklık haklarına sahip olmaksızın kardan pay alma, tasfiye bakiyesinden yararlanma ve yeni pay alma gibi haklar sağlayan bir kıymetli evraktır.
Book-entry Settlement
Üyelerin, takasa olan para borçları ile takastan olan para alacaklarının hesaben ödenmesi ile menkul kıymet borçları ile menkul kıymet alacaklarının hesaben teslimidir.
Kalanını İptal Et (KİE)
Kamuyu Aydınlatma
Kapanış Fiyatı
Kar-Zarar Ortaklığı Belgesi (KOB)
Katılma İntifa Senedi
Kaydi Takas
|
|
||||
|
Kayıtlı Sermaye
|
Authorized Capital
Ortaklıkların, esas sözleşmelerinde hüküm bulunmak kaydıyla, Yönetim Kurulu Kararıyla, Türk Ticaret Kanunu'nun sermayenin artırılmasına dair hükümlerine tabi olmaksızın çıkartabilecekleri, azami hisse senedi miktarını gösteren, Ticaret Sicili'ne tescil edilmiş sermayeleridir.
Short Position
Bir malı, menkul kıymeti veya vadeli işlem sözleşmesini satmaktır.
Concordat, Composition with Creditors
Kendi kusuru olmaksızın mali durumu bozulmuş olan bir borçlunun alacaklıları ile yaptığı bir anlaşmadır. Bu anlaşma sonucunda alacaklıların en az üçte iki oranındaki çoğunluğu alacaklarının belirli bir bölümünden vazgeçer, borçlu ise geri kalan borçlarını bir plan dahilinde ödemeyi kabul eder. Konkordato, Ticaret Mahkemesi'nin onayı ile geçerlilik kazanır.
Listing
Bir şirkete ait menkul kıymetlerin borsa listesine alınmasıdır. Menkul kıymetlerin Borsa kotuna alınması ile şirketin Borsa tarafından gerekli görülen şartları yerine getirmiş olduğu anlaşılır.
Margin Trading
Bir aracı kuruluş nezdinde, müşteri adına kredi hesabı açılması koşulu ile müşteri ve aracı kuruluş arasında yapılacak sözleşme hükümleri çerçevesinde kredi kullanarak borçlanmak suretiyle menkul kıymet alınmasını ifade eder.
|
|||
|
Kısa Pozisyon
|
||||
|
Konkordato
|
||||
|
Kotasyon
|
||||
|
Kredili Menkul Kıymet İşlemleri
Kullanım fiyatı
|
||||
|
Strike Price, Exercise Price
Opsiyon sözleşmelerinde, opsiyona konu olan kullanılacağı anda alınacağı veya satılacağıu fiyattır.
|
kıymetin, opsiyonun
|
|||
|
|
||||
|
Kupon
|
Coupon
Hisse senedi sahiplerinin bazı ortaklık haklarının (karpayı, bedelli/bedelsiz sermaye artırımına katılma hakları) kullanımını teminen hisse senetleri üzerinde bulunan ve sistematik olarak numaralandırılmış kıymetli evraktır.
Denomination
Para, tahvil ve hisse senetlerinin, üzerlerinde yazılı değere göre, her birimine verilen isimdir.
|
|||
|
Kupür
|
||||
|
|
||||
|
Kurtaj
|
Brokerage Fee
Aracı kuruluşların, aracı olarak Borsada gerçekleştirdikleri işlemler karşılığında menkul kıymetlerin işlem fiyatlarıyla hesaplanan tutarı üzerinden müşterilerinden aldıkları komisyondur.
|
|||
|
|
||||
|
|
|||
|
Kurucu Hisse Senetleri
|
Founder's Shares
Türk Ticaret Kanunu'nun (TTK. Madde: 402) verdiği yetkiye dayanarak Anonim Şirketlerin kuruluşunda veya sermaye artırımında, kuruculara ya da önemli hizmeti geçenlere, şirket kârının bir kısmına iştirak hakkı temin etmek üzere nama yazılı olarak çıkartılan bedelsiz hisse senetleridir. Kurucu hisse senetleri, belli bir sermaye payını temsil etmediği gibi, şirketin yönetimine katılma hakkını da vermez.
|
||
|
|
|||
|
Kurumsal Yatırımcılar
|
Institutional Investors
Bireysel yatırımcılardan ayrı olarak, kendisine devredilen paralardan ya da tahvil ve hisse senedi satışıyla sağladığı kaynaklardan oluşan fonları yatırıma yönelten kurum, kuruluş veya örgütlerdir.
Odd Lot Orders
İşlem biriminin ihtiva ettiği hisse senedi sayısından daha az miktarlar için verilmiş emirlerdir.
Limit Orders
Emri veren alıcının, işlemin gerçekleşmesi için kabul ettiği en yüksek fiyatı; satıcının ise satmaya razı olduğu en düşük fiyatı belli ettiği emir tipidir.
Lot
Hisse senetleri piyasasında işlem birimidir. İ.M.K.B. Hisse Senetleri Piyasası'nda, 1 lot; 1.000.-TL nominal değerli 1000 adet hisse senedini veya 1.000.000 TL nominal değerli hisse senedini ifade eder.
Limit Value Orders
Özel limit fiyatlı emirlerin belirli bir tutar sınırı konmuş şeklidir. Özel limit fiyatlı emre ilaveten maksimum işlem değeri "TL" olarak yazılır. Sistem, belirtilen tutardan fazla olmamak şartıyla, belirtilen fiyat seviyesine kadar, en iyi fiyatlı emirlerden başlıyarak tüm fiyat seviyelerinde işlem gerçekleşmesine olanak sağlayacaktır. Eğer belirtilen fiyat seviyesine ulaşmadan girilen tutar karşılandıysa, karşılanan tutardan fazla işlem olmasına sistem izin vermeyecektir.
Limit Price Orders
Fiyat ve Miktarın girildiği emirlerdir. İşlem kısmen veya tamamen olmazsa, gerçekleşmeyen kısım sistemde pasif olarak görünür.
Netting Between Different Markets
Üyelerin, bir piyasadan doğan alacaklarını talimatları doğrultusunda diğer bir piyasa işleminden doğan borçlarını ödemede kullanabilmeleridir.
|
||
|
Küsurat Emir
|
|||
|
Limitli Emir
|
|||
|
Lot
|
|||
|
Limit Değerli Emirler
|
|||
|
Limit Fiyatlı Emirler
|
|||
|
Mahsup
|
|||
|
|
|||
|
|
||||
|
Mali Piyasalar
|
Financial Markets
Tasarruf fazlası olan ekonomik birimlerle tasarruf açığı (fon ihtiyacı) olan ekonomik birimler arasında fon akımlarını düzenleyen kurumlar, akımı sağlayan araç ve gereçler ile bunları düzenleyen hukuki ve idari kurallardan oluşan yapıya mali piyasa (finans kesimi) denir. Bu piyasalar kısa vadeli fon akımlarını kapsayan Para Piyasası (Money Market); orta ve uzun vadeli fon akımlarından oluşan Sermaye Piyasası (Capital Market); Döviz Piyasası (Foreign Exchange Market) ve Altın Piyasası (Gold Market) şeklinde gruplandırılabilir.
|
|||
|
|
||||
|
Maktu Teminat
|
Fixed Colateral
Borsa üyeleri tarafından hisse senetleri piyasasında işlem yapabilmek için yatırılması gereken teminatın tüm aracı kuruluşlar için sabit tutar olarak belirlenen kısmıdır.
|
|||
|
|
||||
|
Maksimum Lot
|
Maximum Lot
Hisse senedi bazında belirlenen ve alım satım sistemine limit fiyatlı emir olarak bir defada girilebilen en yüksek miktardır.
Security
Ortaklık veya alacaklılık sağlayan, belli bir meblağı temsil eden, yatırım aracı olarak kullanılan, dönemsel gelir getiren, misli nitelikte, seri halinde çıkarılan, ibareleri aynı olan ve şartları SPK'ca belirlenen kıymetli evraktır.
Securities Exchanges
Menkul kıymetlerin arz ve talebinin karşılaştığı örgütlenmiş piyasalardır.
|
|||
|
Menkul K ı ymet
|
||||
|
Menkul K ı ymet Borsaları
|
||||
|
|
||||
|
Menkul K ı ymet Ödünç İşlemleri
|
Securities Lending
Aracı kuruluş ile müşteri arasında düzenlenen sözleşmede belirlenen esaslar dahilinde, ödünç veren taraftan açığa satış amacıyla ödünç alan tarafa, belirli bir dönem için menkul kıymetlerin verilmesi ve aynı cins menkul kıymetlerin mislen geri alınmasını ifade eder.
|
|||
|
|
||||
|
Merkezi Takas
|
Central Settlement
Borsa'da gerçekleşen sonuçlandırılmasıdır.
|
tüm işlemlerin takasının yine Borsa'da
|
||
|
|
||||
|
Munzam Teminat
|
Additional Collateral
Üçer aylık dönemlerde, her bir temerrüt matrahı 20 milyon TL. veya üstü olmak kaydıyla, Hisse Senetleri Piyasası işlemlerinden kaynaklanan yükümlülüklerini yerine getirmeyerek birden fazla günde Borsaca geçerli kabul edilmeyen şekilde savunmalı olarak temerrüde düşen üyelerin, toplam temerrüt matrahının % 10'u oransal teminat veya ortalama teminatı aştığı takdirde ödenen aradaki farka munzam teminat denir.
|
|||
|
|
||||
|
|
|||
|
Müşteri Emirleri
|
Customer (client) Orders
Müşterilerin Borsa'da menkul kıymet alıp satmak amacıyla Borsa üyelerine yazılı ya da sözlü şekilde ilettikleri emirlerdir.
|
||
|
|
|||
|
Müşteri İsmine
Saklama
Sistemi
|
Customer Name Based Custody System
Takasbank sisteminde Müşteri kodlarıyla takip edilem alt hesapların Takasbank'ın yapacağı düzenleme ile isme çevrilmesini, her bir yatırımcı için verilecek sicil numarası ile takip edilerek yatırımcının kimlik bilgilerinin tespitinin mümkün hale getirilmesini ve müşterilerin menkul kıymetlerini bloke edebilmesini amaçlayan sistemdir.
Cash Markets
Vade uygulanmadan aynı gün valörlü işlemlerin yapıldığı piyasalardır. Registered Shares
Hisse senedinin üzerinde sahibinin adının yazılı olduğu ve şirketin pay defterine bu adın kaydedildiği hisse senetleridir.
|
||
|
Nakit Piyasalar
Nama Yazılı Hisse Senetleri
|
|||
|
|
|||
|
Net Aktif Değeri Net Asset Value
Belirli bir faaliyet dönemi sonunda (genellikle bir yıl) düzenlenen bilançodaki net aktif tutarının hisse senedi sayısına bölünmesi ile bulunan değerdir.
|
|||
|
|
|||
|
Net Bakiye Prensibi
|
Net Balance Principle
Hisse Senetleri Piyasası'nda gün içinde yapılan iki seansta gerçekleşen işlemlerin netleştirilmesidir. Üyelerin, hem aynı menkul kıymet üzerinde yaptıkları alım satımları ve hem de nakit olarak borç ve alacakları birbirine mahsup edilir. Üyeler, takasa kalan net tutar kadar borçlu veya alacaklı olurlar. Böylece her aracı kuruluş için gün sonunda ve tüm işlemleri üzerinden net nakit borç/alacak tutarı ile her menkul kıymet için ayrı ayrı net bir kıymet borcu/alacağı bulunur.
Nominal/Face Value
Hisse senedi için pay senedinin üzerinde yazılı olan fiyattır. Tahvillerde ise, vade sonunda ödenecek değerdir.
Normal Order
Küsüratsız şekilde tam olarak, önceden belirlenmiş işlem birimi ve katları halinde verilmiş olan emirlerdir.
Circulation Restricted Stock
Üzerinde devir ve satış yasağı bulunan hisse senedidir.
Option Contract
Belli miktarda bir malı, menkul kıymeti veya finansal göstergeyi belli bir
fiyattan ileride önceden belirlenmiş bir tarihte veya öncesinde alma veya satma hakkıdır.
|
||
|
Nominal (İtibari) Değer
Normal Emir
|
|||
|
Opoze Hisse Senedi
Opsiyon Sözleşmesi
|
|||
|
|
|||
|
|
||||
|
Opsiyon Pirimi Option Premium
Opsiyon sözleşmesinin satın alan tarafın önceden belirlenmiş bir kullanım fiyatından belli miktarda bir kıymeti belli bir tarihte, veya öncesinde satın alma veya satma hakkını elde etmek amacıyla opsiyon sözleşmesini satan tarafa ödediği fiyattır.
Oransal Proportional Collateral
Teminat Üçer aylık dönemlerde hesaplanan ve Borsa üyelerinin Hisse Senetleri
Piyasası'nda gerçekleştirdikleri işlemlerin günlük ortalama tutarının % 4'üdür.
|
||||
|
|
||||
|
Ortalama Average Collateral
Teminat Üçer aylık hesaplama dönemlerinde tüm Borsa üyeleri için hesaplanan
oransal teminat tutarlarının basit ortalamasıdır.
|
||||
|
|
||||
|
Otomatik İşleme Kapama
|
Freeze
Bir menkul kıymet yada menkul kıymet grubununfiyat ve/veya işlem miktarının, belirlenen bi r süre içerisinde belirlenen bir parametreyi aşan bir değişim göstermesi durumunda, o menkul kıymetlere aitişlemlerin geçicibir süre için otomatik olarak durdurulmasıdır.
|
|||
|
|
||||
|
Ödenmiş Sermaye
Özel Denetleme
|
Paid in Capital
Esas sermaye sistemine tabi ortaklıklarda, sermayenin nakden ödenmiş kısmıdır.
|
ortaklarca taahhüt edilen
|
||
|
Special Auditing
Menkul kıymetlerin halka arzı için kayda alınmak üzere Sermaye Piyasası Kurulu'na başvuran veya Sermaye Piyasası Kanunu kapsamında olup, birleşme, devir veya tasfiye durumunda bulunan anonim ortaklıklar ile aracı kurumlar ve yatırım ortaklıklarından Kurul'ca belirlenenlerin mali tablo ve raporlarının denetlenmesidir.
Special Order
Borsa Yönetim Kurulu'nca her hisse senedi için ayrı ayrı belirlenmiş olan "bir seferde girilebilecek işlem miktarı"nı aşan ve blok satış miktarından az miktarlı olan emirlerdir.
Special Limit Price Orders
Emir miktarının "Sıfır-0" olarak girildiği, sadece fiyat verilerek sisteme aktarılan emirlerdir. Belirli bir fiyata kadar olan bütün emirleri karşılamak amacı ile girilir. Bu emirler, belirtilen fiyat seviyesine kadar tüm fiyat seviyelerindeki emirleri karşılar
Private Sector Bonds
Anonim şirketler tarafından çıkarılan borçlanma senetleridir. Vadeleri en az iki yıl olmak üzere serbestçe belirlenebilir ve sabit veya değişken faizli olarak ihraç edilebilir. Kupon ödemeleri yılda 1,2 ya da 4 defa olabilir.
|
||||
|
Özel Emir
|
||||
|
Özel Limit Fiyatlı (OLFE) Emirler
|
||||
|
Özel Sektör Tahvilleri
|
||||
|
|
||||
|
|
||||
|
Piyasa
|
Market
İtalyanca "piazza" kelimesinden dilimize geçmiştir. Genel anlamda mal veya hizmet satıcılarının arzı ile bunları satın almak isteyenlerin taleplerinin karşılaşmasını ve fiyatların oluşumunu ifade eder. Arz ve taelbin karşılaşması çeşitli şekillerde ortaya çıkabilir. Farsça "bazar" kökeninden gelen pazar terimi de piyasa anlamına gelir.
Market Order
Menkul kıymet alım satımında en iyi piyasa fiyatından işlemin gerçekleştirileceği emir türüdür. Bu tür emrin en büyük avantaj ı, emrin hemen yerine getirilebilme olanağıdır.
|
|||
|
Piyasa Emri
|
||||
|
|
||||
|
Piyasa Fiyatı
|
Market Price
Sermaye piyasası aracının fiyatıdır.
|
arz ve talebinin karşılaşması sonucu oluşan
|
||
|
|
||||
|
Piyasa Gözetimi
|
Market Surveillance
Borsa'da işlem gören menkul kıymetlerde gerçekleşen olağandışı fiyat ve/veya miktar hareketlerinin, sözkonusu borsanın ilgili birimi ve/veya piyasanın yasal düzenleyicisi konumunda olan kurum tarafından, yapay piyasa ve içeriden öğrenenlerin ticareti gibi yasal olmayan aktivitelerin tespit edilebilmesi amacıyla izlenmesi ve incelenmesi.
Marking to the Market
Vadeli işlem sözleşmesinde pozisyon alındığı tarihten itibaren cari uzlaşma fiyatı ile bir önceki gün piyasada oluşan uzlaşma fiyatı arasındaki farkın, açık pozisyon sahiplerinin hesaplarına yansıtılmasıdır.
Market Maker
Piyasanın dürüst, düzenli ve etkin çalışmasını sağlamak ve görevli olduğu sermaye piyasası araçlarında likit ve sürekli bir piyasanın oluşmasını sağlamak için kendi nam ve hesabınaçift taraflı kotasyon vermekle yükümlü olan aracı kuruluştur.
Portfolio
Sahip olunan varlıkların aynı veya farklı özelliğe sahip birden fazla kıymete yatırılması sonucu oluşan toplam değerdir.
Portfolio Management
Kıymetli madenlere dayalı olanlar dahil olmak üzere sermaye piyasası
araçlarından oluşturulan portföylerin müşteriler hesabına vekil sıfatıyla yönetilmesidir.
|
|||
|
Piyasaya Göre Ayarlama
|
||||
|
Piyasa Yapıcı
|
||||
|
Portföy
|
||||
|
Portföy Yöneticiliği
|
||||
|
|
||||
|
|
|||
|
Rating (reyting)
|
Rating
İhraçcıların (şirket, devlet, vs.) ihraç ettikleri borç niteliğindeki menkul kıymetlerin (tahvil, finansman bonosu vs.) anapara ve faizini zamanında geri ödeme yeterliliğine ne ölçüde sahip olduklarını göstermek amacıyla bağımsız kuruluşlar tarafından yapılan değerlemedir.
Reference Price
Bir hisse senedinin işlem görebileceği en üst ve en alt fiyat limitlerinin belirlenmesinde esas teşkil etmeyen, fiyat tescili yapılıncaya kadar üyelerce referans değer olarak kullanılması amaçlanan fiyattır. Sadece Rüchan Hakkı Kupon Pazarı'nda işlem görmeye başlayacakyeni pay alma kuponları için hesaplanır.
Repurchase Agreement
Bir menkul kıymetin işlemin başlangıç valöründe satılıp, bitiş valöründe geri alınmasıdır (Menkul kıymetin geri alma vaadiyle satımı).
Buy in / Sell out
Temerrüt halinin Borsa Yönetim Kurulu'nun belirlediği süreyi doldurması halinde, sürenin bitimini takip eden ilk iş günü işlem konusu hisse senetlerinin temerrüde düşen üyenin pozisyonuna göre Hisse Senetleri Piyasası Müdürlüğü'nce elektronik ortamda ayrı hisse koduyla, cari fiyattan alım satımının yapılmasıdır.
|
||
|
Referans Fiyat
|
|||
|
Repo
|
|||
|
Re'sen Alım/Satım
Temerrüt Alış/Satışı
|
|||
|
|
|||
|
Resmi Official Auction Market
Müzayede Mahkemelerin, icra dairelerinin ve diğer resmi dairelerin Borsa'da yapılmasına
Pazarı gerek gördükleri menkul kıymet satım işlemlerinin yapıldığı pazardır
|
|||
|
|
|||
|
Risk Sermayesi
Yatırım
Ortaklığı
Rüçhan Hakkı
|
Venture Capital Investment Trust
Kayıtlı sermayeli olarak kurulan ve çıkarılmış sermayelerini esas olarak sermaye ve faiz kazancı elde etmek amacıyla risk sermayesi yatırımlarına yönelten halka açık anonim ortaklıklardır.
Pre-emptive Right
Ortaklıkların bedelli sermaye artırımlarına mevcut ortakların öncelikle katılma hakkıdır. Sözkonusu hak, hisse senedine bağlı "Yeni Pay Alma Kuponları" karşılığında ve ayrıca hisse senedi ibrazına gerek kalmaksızın kullandırılır.
|
||
|
|
|||
|
Rüçhan Hakkı Pazarı
|
Rights Coupon Market
Hisse senetleri Borsa'da işlem gören şirketlerin nakdi sermaye artışı yapmak üzere belirledikleri rüçhan hakkı kullanma süresi içinde sözkonusu hisse senedi üzerinde bulunan yeni pay alma kuponunun alınıp satılabilmesi için, Borsa'ca belirlenecek süre içinde açılan pazardır.
|
||
|
|
|||
|
|
|||
|
Sabit Getirili Fixed Income Securities
Menkul Alacaklılık hakkı sağlayan, belirli bir meblağı temsil eden, dönemsel gelir
Kıymetler getiren, misli nitelikte seri halinde çıkarılan, ibareleri aynı olan ve yatırım aracı
olarak kullanılan borçlanma senetleridir. İhraç eden kuruluşların niteliğine göre kamu ve özel sektör menkul kıymetleri olarak ikiye ayrılırlar. Sabit getirili menkul kıymetler vade sonuna kadar elde tutulmaları halinde belirli bir getiriyi garanti eder.
Saklama Depository Institution (Custodian)
Kuruluşu Müşterisi adına menkul kıymetleri saklamaya yetkili kurum ve kuruluşlardır.
|
|||
|
|
|||
|
Seans
|
Session
Borsada işlemlerin başlaması ve bitmesi arasında geçen süredir.
Capital Increase
Yeni hisse senedi ihraç edilerek mevcut ödenmiş / çıkarılmış sermayenin artırılmasıdır.
|
||
|
Sermaye Artırımı
|
|||
|
|
|||
|
Sınırlı
Denetleme
|
Limited Auditing
Ara mali tablo düzenlemekle yükümlü olan anonim ortaklıklar, aracı kurumlar, yatırım ortaklıkları ve yatırım fonlarının düzenleyecekleri ara mali tabloların, sürekli denetleme ile görevli bağımsız denetleme kuruluşları tarafından incelenmesi ve rapora bağlanmasıdır.
Continuous Auditing
Sermaye Piyasası Kanunu'na tabi ortaklıkların, mevzuat ve genel kabul görmüş denetim ve muhasebe esas ve ilkelerine uygunluk yönünden, defter, kayıt ve belgelerinin her yıl denetlenmesidir.
Maintenance Margin
Borsa tarafından belirlenen ve başlangıç teminatının, vadeli işlemler piyasasındaki olumsuz fiyat değişmeleri sonucu oluşan zarar dolayısıyla, ineceği asgari teminat seviyesini gösteren tutardır.
Minimum Price
Hisse senetlerinin bir seans içinde işlem görebileceği en düşük fiyattır. Her hisse senedi için fiyat ve fiyat adımı gözönüne alınarak ayrı olarak hesaplanır.
Private Placement
Sermaye artırımlarında artırılan sermayeyi temsil eden hisse senetleri ile mevcut hisselerin hissedarlarınca, halka arz edilmeyerek, doğrudan dışarıda yerleşik kişilere, kayıt öncesi belirlenmiş yurtiçinde yerleşik kişilere tahsisli olarak veya Borsa'nın ilgili pazarında toptan satışıdır.
|
||
|
Sürekli Denetleme
|
|||
|
Sürdürme Teminatı
|
|||
|
Taban Fiyatı
|
|||
|
Tahsisli Satış
|
|||
|
|
|||
|
|
||||
|
Tahvil
|
Bond
Devletin 1 yıl, anonim ortaklıkların en az 2 yıl ve daha uzun vadeyle, ödünç para bulmak amacıyla, itibari kıymetleri eşit ve ibareleri aynı olmak üzere çıkardıkları borç senetleridir.
|
|||
|
|
||||
|
Takas
|
Settlement
Borsa'da gerçekleştirilen işlemler sonucunda oluşan borç ve karşılıklı olarak tasfiye edilmesidir.
Talon
Hisse senedinin kuponlarından oluşan kısmına verilen isimdir.
|
alacakların
|
||
|
Talon
|
||||
|
|
||||
|
Tasfiye Değeri / Liquidation Value
|
||||
|
|
||||
|
Likiditasyon Değeri
Tavan Fiyatı
TEFE
Teknik Analiz
Temellük Temerrüt
|
Şirket varlıklarının belirli bir süre içinde zorunlu satışı ile sağlanabilecek değerden tüm borçlar ödendikten sonra kalan miktarın, hisse senedi sayısına bölünmesi sonucu bulunan değerdir.
Maximum Price
Hisse senetlerinin bir seans içinde işlem görebileceği en yüksek fiyattır. Her hisse senedi için fiyat ve fiyat adımı gözönüne alınarak ayrı olarak hesaplanır.
Wholesale Price Index Toptan Eşya Fiyat Endeksidir.
Technical Analysis
Geçmişte piyasada oluşmuş çeşitli verilerin, bilgisayar ve grafikler yardımıyla geleceği tahmin etmede kullanıldığı bir değerleme yöntemidir.
Acquisition Alacağın devralınması.
Default
Borsa'da yapılan işlemler sonucunda, taahhütlerin gerektirdiği ödeme veya menkul kıymet teslimatlarının belirlenen süreler içinde gerçekleştirilmemesi sonucu oluşan durumdur.
Dividend
Ortaklıkların dönem içinde elde ettikleri kârdan mevcut ortaklar ın pay alma hakkıdır. Sözkonusu hak, hisse senedine bağlı "Kâr Payı Kuponları" karşılığında ve ayrıca hisse senedi ibrazına gerek kalmaksızın kullandırılır. Borsa'da işlem gören şirketler kar payı dağıtmaları halinde nakit ve/veya hisse senedi şeklinde dağıtılabilir.
Collateral
Borsa üyelerinin, borsa işlemleri dolayısı ile müşterilerine ve borsaya
verebilecekleri zararlara karşılık olmak üzere, Borsa tüzel kişiliği adına yatırdıkları meblağa denir.
|
|||
|
Temettü / Kâr Payı
|
||||
|
Teminat
|
||||
|
|
||||
|
|
|||||
|
Teminat Margin Call
Tamamlama Vadeli işlemler piyasasında alınan pozisyonlar için yatırılmış bulunan teminatın Çağrısı sürdürme teminatı düzeyine gerilemesi vya daha altına düşmesi durumunda,
yatırımcının teminatını başlangıç teminatı seviyesine çıkarması için borsa
tarafından yapılan çağrıdır.
Temlik Alienation, Assignment
Alacağın Devredilmesi.
Ters Repo Reverse Repo
Bir menkul kıymetin işlemin başlangıç valöründe alınıp, bitiş valöründe geri satılmasıdır (Menkul kıymetin geri satım vaadiyle alımı).
|
|||||
|
|
|||||
|
Tescil
|
Registration
Borsa'da gerçekleştirilen işlemlerin fiyatlarının doğruda, Borsa dışında gerçekleştirilen işlemlerin fiyatlarının ise bu işlemlerin Borsa'ya bildirimi sonrasında Borsa kaydına alınması işlemidir.
Certificate of Registration
Kayıtlı sermaye sistemine tabi anonim ortaklıklarda, sermaye artırımı işlemleri tamamlandıktan sonra sermaye artırımının tescili için, Sermaye Piyasası Kurulu'nca verilen ve ödenmiş hisse senedi tutarını gösteren belgedir.
|
||||
|
Tescile Mesnet Belge
|
|||||
|
|
|||||
|
Teslim Karşılığı
Ödeme Prensibi
|
Delivery Versus Payment Principle
Borsa işlemlerinin takasında, tarafların, takasa nisbette alacaklarının ödenmesi prensibidir.
|
olan borçlarını ödedikleri
|
|||
|
|
|||||
|
Tezgah Üstü Piyasalar
|
Over The Counter Markets
Organize bir borsa dışında yapılan işlemleri kapsayan gevşek ve gayriresmi nitelikteki borsa dışı piyasalardır.
|
||||
|
|
|||||
|
Toptan Satışlar Wholesale Market
|
|||||
|
|
|||||
|
Pazarı
|
Alıcıları önceden belli olan veya olmayan, belli bir miktarın üzerindeki hisse senedi işlemlerinin Borsa'da güven ve şeffaflık ortamında organize bir piyasada gerçekleşmesini sağlayan pazardır.
|
||||
|
|
|||||
|
Tranş
|
Tranche Tahvil ve Bono kademedir.
|
Piyasası'nda işlem yapabilme limiti içerisindeki her bir
|
|||
|
|
|||||
|
TÜFE
|
Consumer Price Index
Tüketici fiyat endeksi
Full Underwriting
Sermaye piyasası araçlarının, bedeli satışın başlamasından önce tam ve nakden ödenmek suretiyle tamamının satın alınarak halka satılacağının, satışı yapana karşı taahhüt edilmesidir.
|
||||
|
Tümünü Yüklenim
|
|||||
|
|
|||||
|
|
|||
|
Türev Piyasalar Derivatives Market
İ lerideki bir tarihte teslimatı veya nakit uzlaşması yapılmak üzere herhangi ibr malın veya finansal aracın bugünden alım satımının yapıldığı piyasalardır. Türev piyasaların tanımı forward, futures ve opsiyon işlemlerinin tamamını içermektedir.
Ulusal 100 ISE National - 100 Index
Endeksi 1986 yılında 40 şirketin hisse senedi ile başlayarak zamanla sayısı 100
şirketin hisse senedi ile sınırlanan Bileşik Endekslin devamı niteliğindedir. Ulusal Pazar'da işlem gören, yatırım ortaklıkları hariç önceden belirlenmiş şartlar yanında sektörel temsil kabiliyeti de gözönünde bulundurularak seçilmiş hisse senetlerinden oluşmakta ve İMKB-30 hisse senetlerini otomatik olarak kapsamaktadır.
Hisse Senetlerinin fiyatları ve her bir hisse senedinin; aynen saklamada bulunanlar hariç, Takasbank saklamasında bulunan hisse senedi sayısının toplam hisse senedi sayısına oranları, baz alınarak piyasa değeri ağırlıklı olarak hesaplanır ve hisse senetleri piyasasının genel bir göstergesidir.
Ulusal - 30 ISE National - 30 Index
Endeksi Vadeli İşlemler Piyasası'nda kullanılmak üzere, yatırım ortaklıkları hariç Ulusal
Pazar'da işlem gören şirketlerden önceden belirlenmiş şartlar yanında, piyasa değeri ve likiditesi yüksek olanlardan sektörel temsil kabiliyeti de gözönünde bulundurularak seçilen 30 hisse senedinden oluşan endekstir.
|
|||
|
|
|||
|
Hizmetler Endeksi
|
Services Index
Ulusal Pazar'da işlem gören ve sadece hizmetler sektöründe yer alan şirketlerin hisse senetlerinin fiyatlarındaki değişmeler dikkate alınarak hesaplanan hisse senetleri piyasası endeksidir.
Financial Index
Ulusal Pazar'da işlem gören ve sadece mali sektörde yer alan şirketlerin hisse senetlerinin fiyatlarındaki değişmeler dikkate alınarak hesaplanan hisse senetleri piyasası endeksidir.
Industrial Index
Ulusal Pazar'da işlem gören ve sadece sanayi sektöründe yer alan şirketlerin hisse senetlerinin fiyatlarındaki değişmeler dikkate alınarak hesaplanan hisse senetleri piyasası endeksidir.
National Market
Borsa Yönetim Kurulu kararı ile pazarı açılmış, endekse dahil olan ve olmayan Borsa kotunda yer alan her şirket hisse senedi için alım satım işlemlerinin gerçekleştirildiği pazardır.
|
||
|
Mali Endeks
|
|||
|
Sınai Endeks
|
|||
|
Ulusal Pazar
|
|||
|
|
|||
|
|
|||
|
Uluslararası International Market
Pazar İMKB Uluslararası Menkul Kıymetler Serbest Bölgesi içinde "Serbest Bölgeler
Mevzuatına" göre faaliyet gösterecek esas olarak eski Do ğu Bloku Ülkeleri, Türk Cumhuriyetleri ve Orta Doğu ülkelerindeki şirketlere ait menkul kıymetlerin işlem göreceği pazardır.
Uyuşmazlık Dispute Committee
Komitesi Borsa işlemleri ile ilgili olarak; üyeler arasında veya üyeler ile müşterileri
arasında çıkan uyuşmazlıkların idari yoldan çözülmesine yardımcı olan komitedir.
|
|||
|
|
|||
|
Uzlaşma Fiyatı
|
Settlement Price
Vadeli işlemler piyasasında pozisyon alan hesapların günlük kar/zarar ve teminat yükümlülüklerinin hesaplanmasında kullanılan fiyattır. Genelde seansın sonuna doğru oluşan fiyatların ortalaması şeklinde hesaplanır.
Long Position
Bir malı, menkul kıymeti veyavadeli işlem sözleşmesini satın almaktır. Member Representative
Borsa'da işlem yapma yetkisine sahip aracı kuruluş temsilcisidir
Derivatives Markets
Standartlaşmış vadeli işlme sözleşmelerinin işlem gördüğü, takası bir takas kurumu taraf ından garanti edilen ve Borsa bünyesinde işleyen piyasalardır.
Futures Contracts
Sözleşmenin taraflarına bugünden, belirlenen ileri bir tarihte üzerinde anlaşılan fiyattan, standartlaştırılmış miktar ve kalitedeki bir malı veya kıymeti satın alma veya satma yükümlülüğü getiren sözleşmedir.
DTM - Days to Maturity
Menkul kıymetin valör tarihinden itfasına kalan gün sayısıdır. Value Date
İşlem sonucu oluşan yükümlülüklerin yerine getirildiği, başka bir ifade ile menkul kıymet ve nakdin el değiştirdiği (takas) tarihtir.
Asset - Backed Securities
İ hraçcı ları n kendi ticari işlemlerinden doğmuş alacakları veya temellük edecekleri alacaklar karşılığında, ihraç edebilecekleri kıymetli evraktır.
Volatility
Bir menkul kıymetin fiyatının veya piyasanın genelinin kısa bir zaman aralığı içerisinde gösterdiği dalgalanma özelliği. Oynaklığı yüksek bir menkkul kıymetin fiyatında hızlı değişim ve aşırı dalgalanma özellikleri görülür.
|
||
|
Uzun Pozisyon
Üye Temsilcisi
Vadeli İşlem Piyasaları
Vadeli İşlem Sözleşmeleri
|
|||
|
Vadeye Kalan Gün
Valör
|
|||
|
Varlığa Dayalı Menkul K ı ymet
Volatilite/ Oynaklık
|
|||
|
|
|||
|
|
|||
|
Yabancı Hisse Senedi
|
Foreign Stock
Yabancı ortaklıklarca bulundukları ülke mevzuatına uygun olarak çıkarılan ve ortaklık hakkını temsil eden menkul kıymetlerdir.
|
||
|
|
|||
|
Yabancı Ortaklık
|
Foreign Company
Türk Parasını Kıymetini Koruma mevzuatında tanımlanan dışarıda yerleşik kişilerden ilgili ülke mevzuatına göre yabancı sermaye piyasası araçlarını çıkaran ortaklıklar ile yatırım ortaklıklarıdır.
Foreign Capital Market Instruments
Çıkarıldıkları ülke borsalarında alım satım konusu olan ve Kurulca niteliği belirlenen menkul kıymetler ile hak ve alacakları temsil eden diğer kağıtlardır.
|
||
|
Yabancı Sermaye Piyasası Araçları
|
|||
|
|
|||
|
Yabancı Yatırım Fonu
|
Foreign Mutual Fund
Kanun'da tanımlanan yatırım fonlarına benzer özellikleri taşıdığı Kurul'ca kabul edilen, yurtdışında kurulmuş yatırım fonlarıdır.
|
||
|
|
|||
|
Yapay Piyasa / Yapay Fiyat
|
Artificial Market/ Artificial Price
Bir veya birkaç üyenin, bir veya birden fazla seanslar boyunca herhangi bir menkul kıymet için, sözkonusu menkul kıymetin gerçek piyasa değerini yansıtmayacak şekilde fiyat (yapay fiyat) teşekkül ettirecek şekilde sürekli olarak önceki alım emrine göre daha yüksek fiyatlarda alım emirleri veya sürekli olarak daha düşük fiyatlarda satım emirlerinin borsaya iletilmesi ile oluşturmaya çalışılan piyasaya yapay piyasa denir.
Investment Consultancy
Müşterilere, sermaye piyasası araçları ile bunları ihraç eden ortaklık ve kuruluşlar, şirket birleşme ve el değiştirmeleri, şirketlerin finansman ihtiyacının karşılanması hakkında ve benzeri konularda yönlendirici nitelikte yazılı veya sözlü yorum ve yatırım tavsiyelerinde bulunulması faaliyetidir.
Mutual Fund
Halktan katılma belgeleri karşılığı toplanan paralarla, belge sahipleri hesabına, riskin dağıtılması ve inançlı mülkiyet ilkesine göre sermaye piyasası araçları ile ulusal ve uluslararası borsalarda işlem gören altın ve diğer kıymetli madenlerden oluşan portföyü işletmek amacıyla kurulan mal varlığıdır.
Mutual Fund Participation Certificate
Belge sahibinin kurucu ve saklayıcı kuruma karşı sahip olduğu hakları taşıyan ve fona kaç pay ile katıldığını gösteren kıymetli evraktır.
|
||
|
Yatırım Danışmanlığı
|
|||
|
Yatırım Fonu
|
|||
|
Yatırım Fonu Katılma Belgesi
|
|||
|
|
|||
|
|
|||
|
Yatırım Investment Trusts
Ortaklıkları Sermaye piyasası araçları ile ulusal ve uluslararası borsalarda veya borsa dışı organize piyasalarda işlem gören altın ve diğer kıymetli madenler portföyü işletmek üzere anonim ortaklık şeklinde ve kayıtlı sermaye esasına göre kurulan sermaye piyasası kurumlarıdır.
Yeniden Revaluation
Değerleme Ortaklıkların aktiflerinde kayıtlı bulunan ve amortismana tabi maddi duran varlıklarının enflasyon sebebiyle elde etme maliyeti ile piyasa değeri arasında oluşan farkın bilançoların sağlıklı bir şekilde değerlendirilmesi amacıyla Maliye Bakanlığı tarafından her yıl açıklanan oranlar dahilinde değerinin yükseltilmesidir.
Yeni Hisse Ex-Dividend Market
Pazarı Hisse senetleri Borsa'da işlem gören şirketlerin sermaye artırımlarının bir
hesap dönemi içinde temettü ödemesinden önce gerçekleşmesi durumunda, üzerinde geçmiş yıl temettü kuponu bulunmayan "Yeni" hisse senetlerinin, temettünün ödenmeye başladığı ilk güne kadar geçici süre ile işlem gördüğü pazardır.
|
|||
|
|
|||
|
Yeni Şirketler Pazarı
|
New Companies Market
Yeni kurulmuş olmakla birlikte büyüme potansiyeli taşıyan ve hisse senetlerini Borsa'da veya Borsa dışında ilk kez halka arz etmek suretiyle halka açılacak şirketlerin hisse senetlerinin Borsa''a güven ve şeffaflık ortamında, organize bir piyasada işlem görmesini sağlamak amacıyla kurulmuş pazardır.
|
||
|
|
|||
|
Yetki Belgesi Authorization Certificate
Sermaye Piyasası Kurulu tarafından aracı kuruluşlara verilen ve icra edecekleri sermaye piyasası faaliyetini gösteren belgeye denir.
|
|||
|
|
|||
|
Zaman Önceliği Time Priority
Hisse Senetleri Piyasası'nda, fiyat eşitliği halinde, sisteme zaman açısından daha önce kaydedilen emirlerin öncelikli olarak karşılanmasıdır.
|
|||
|
|
|||
